W artykule przedstawię zakres odpowiedzialności odszkodowawczej ubezpieczyciela z OC sprawcy wypadku drogowego. Odpowiem m.in. na pytanie, za jakie szkody majątkowe ponosi odpowiedzialność zakład ubezpieczeń i jaka wysokość odszkodowania należy się poszkodowanemu.

Granice odpowiedzialności ubezpieczyciela określa art. 361 kc, który stanowi: „Zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono”. Od tego zatem zależy właśnie wysokość odszkodowania.

W przypadku wypadku w ruchu drogowym obowiązek naprawienia szkody przejmuje zakład ubezpieczeń, w którym ubezpieczony był sprawca wypadku. Ubezpieczyciel wypłaca odszkodowanie wówczas, gdy wskutek wypadku doszło do wyrządzenia szkody, tj. uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia, śmierć, utrata, zniszczenie bądź uszkodzenie rzeczy. Z jednej strony granice odpowiedzialności ubezpieczyciela określa więc wysokość wyrządzonej szkody, z drugiej strony – związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy wypadkiem (przyczyna) a szkodą (skutek).

Na gruncie prawa cywilnego przyjmuje się, że chodzi tutaj o takie przyczyny, które normalnie powodują określone skutki. Co oznacza sformułowanie „normalny związek przyczynowy” i kiedy mamy z nim do czynienia? Po pierwsze, należy ustalić, czy pomiędzy rozważanymi faktami istnieją obiektywne powiązania. Jeśli tak, do sądu należy ocena, czy owe powiązania można potraktować jako „normalne”, tzn. typowe lub oczekiwane w zwykłej kolejności rzeczy.

Kolejną istotną kwestią związaną z odpowiedzialnością odszkodowawczą jest zasada pełnego odszkodowania, również wyrażona w art. 361 kc. Polega ona na tym, że naprawienie szkody ma stanowić całkowitą rekompensatę za doznany uszczerbek, jednocześnie nie będąc dla poszkodowanego okazją do nieuzasadnionego wzbogacenia się. Granice wysokości odszkodowania określa wspomniany wyżej normalny związek przyczynowy.

W myśl przywołanych przepisów naprawienie szkody obejmuje zarówno straty, które poszkodowany poniósł, jak i korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Zasada ta dotyczy tak samo szkód majątkowych, co niemajątkowych, choć te drugie trudniej jest oszacować.

Ubezpieczyciel ma obowiązek wypłacić odszkodowanie z ubezpieczenia OC tylko wówczas, gdy szkoda została wyrządzona w związku z ruchem ubezpieczonego pojazdu mechanicznego. Pojęcie to rozumiane jest jednak dosyć szeroko i obejmuje także szkody powstałe przy wsiadaniu bądź wysiadaniu z pojazdu, załadowywaniu i rozładowywaniu pojazdu oraz podczas zatrzymania, postoju lub garażowania.

Zakład ubezpieczeń ponosi odpowiedzialność najwyżej do ustalonej w umowie ubezpieczenia sumy gwarancyjnej. Oznacza to, że w sytuacji, kiedy szkoda wywołana wypadkiem w ruchu drogowym przekraczałaby sumę gwarancyjną, pozostałą część odszkodowania musiałby wypłacić sprawca wypadku z własnych środków.

Na koniec warto wspomnieć, że zasada pełnego odszkodowania, przejawiająca się w tym, że naprawienie szkody obejmuje zarówno straty, jakie poszkodowany poniósł, jak i korzyści, które mógł osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono, nie ma charakteru bezwzględnego. Wyjątki od niej mogą wynikać bądź z ustawy, bądź też z umowy. Odstępstwa od zasady pełnego odszkodowania przewidziane są w wielu przepisach Kodeksu cywilnego, a także w licznych ustawach.