Kiedy sąd może zarządzić wykonanie kary pozbawienia wolności orzeczonej w zawieszeniu? Ma to miejsce w sytuacji, gdy w okresie próby postępowanie osoby skazanej na karę w zawieszeniu wskazuje na to, że sąd musi lub powinien rozważyć zarządzenie wykonania kary. Jakie to przypadki? Przeczytajcie w artykule.

O warunkowym zawieszeniu przez sąd orzeczonej kary pozbawienia wolności pisałem już na blogu. W tym miejscu przypomnieć należy, że w przypadku gdy okres próby minie bez żadnych komplikacji prawno-karnych, po upływie 6-miesięcznego okresu od jego zakończenia – co do zasady – skazanie ulega zatarciu z mocy prawa. Oznacza to, że skazany takim wyrokiem sprawca wraz z upływem 6-miesięcznego terminu od zakończenia okresu, na który kara pozbawienia wolności została orzeczona, jest osobą niekaraną.

Inaczej jest jednak, gdy sprawca w okresie próby popełni inne przestępstwo, rażąco narusza porządek prawny lub uchyla się od zapłacenia nałożonej na niego grzywny, dozoru bądź wykonania nałożonych na niego obowiązków określonych w art. 72 k.k.

Mogą to być następujące obowiązki:

informowania sądu lub kuratora o przebiegu okresu próby,
przeproszenia pokrzywdzonego,
wykonywania ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby,
wykonywania pracy zarobkowej, do nauki lub przygotowania się do zawodu,
powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających,
poddania się terapii uzależnień, poddania się terapii, w szczególności psychoterapii lub psychoedukacji,
uczestnictwa w oddziaływaniach korekcyjno-edukacyjnych,
powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach,
powstrzymania się od kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innymi osobami w określony sposób lub zbliżania się do pokrzywdzonego lub innych osób,
opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym,
innego stosownego postępowania w okresie próby, które może zapobiec popełnieniu ponownie przestępstwa

Drugi przypadek to uchylanie się skazanego od wykonania nałożonych na niego środków karnych określonych w art. 39 k.k., tj.:

zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej;
zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub z opieką nad nimi;
zakaz przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, kontaktowania się z określonymi osobami, zbliżania się do określonych osób lub opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu;
zakaz wstępu na imprezę masową;
zakaz wstępu do ośrodków gier i uczestnictwa w grach hazardowych;
nakaz okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym;
zakaz prowadzenia pojazdów;

W takich bowiem sytuacjach przepisy Kodeksu karnego (a konkretnie art. 75 k.k.) pozwalają sądowi na zarządzenie wobec skazanego wykonania kary uprzednio warunkowo zawieszonej (tzw. fakultatywne zarządzenie wykonania kary). W niektórych sytuacjach sądy są zobligowane do zarządzenia wykonania kary (tzw. obligatoryjne zarządzenie wykonania kary).

Obligatoryjne zarządzenie wykonania kary

Obligatoryjne zarządzenie wykonania kary ma miejsce wówczas, gdy zajdą okoliczności przewidziane w art. 75 §1, §1a, §2a Kodeksu karnego:

Jeśli skazany w okresie próby popełnił podobne przestępstwo umyślne, za które orzeczono prawomocnie karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania. W tym przypadku istotne są dwa czynniki – do popełnienia kolejnego przestępstwa musiało dojść w okresie próby oraz przestępstwo to musi być podobne do poprzedniego (art. 115 3 k.k.: przestępstwami podobnymi są przestępstwa należące do tego samego rodzaju, przestępstwa z zastosowaniem przemocy lub groźby jej użycia albo przestępstwa popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej uważa się za przestępstwa podobne). Obie przesłanki muszą być spełnione łącznie.

Pierwsza ze wspomnianych wyżej przesłanek nie zachodzi w sytuacji, gdy w okresie próby sprawca został skazany na karę pozbawienia wolności bez warunkowego jej zawieszenia za przestępstwo popełnione przed zapadnięciem wyroku w zawieszeniu, ani też w sytuacji gdy co prawda sprawca skazany na karę pozbawienia wolności z warunkowym jej zawieszeniem w okresie próby popełnił inne przestępstwo podobne, za które został skazany na karę bezwzględnego pozbawienia wolności, w sytuacji gdy wyrok skazujący nie uprawomocnił się w okresie próby.

Jeżeli skazany za przestępstwo popełnione z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkujących wspólnie ze sprawcą w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, ponownie używając przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkujących wspólnie ze sprawcą.

W tym przypadku ustawodawca nie stawia wymogu skazania w okresie próby za czy związany z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkujących wspólnie ze sprawcą/skazanym. Do zarządzenia wykonania kary w tym wypadku wystarczające jest zatem niebudzące wątpliwości stwierdzenie zaistnienia takiego faktu.

Jeżeli po udzieleniu skazanemu pisemnego upomnienia przez sądowego kuratora zawodowego, skazany nadal rażąco narusza porządek prawny, w szczególności gdy popełnił inne przestępstwo niż opisane w pkt. 1 albo jeżeli uchyla się od uiszczenia grzywny, dozoru, wykonania nałożonych obowiązków lub orzeczonych środków karnych, środków kompensacyjnych lub przepadku – chyba że przemawiają przeciwko temu szczególne względy.

Fakultatywne zarządzenie wykonania kary

Reguluje je art. 75 §2 i §3 Kodeksu karnego:

Jeśli skazany w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, w szczególności gdy popełnił inne przestępstwo, albo jeżeli uchyla się od uiszczenia grzywny, dozoru, wykonania nałożonych obowiązków lub orzeczonych środków karnych, środków kompensacyjnych lub przepadku.
Jeżeli skazany po wydaniu wyroku, lecz przed jego uprawomocnieniem się, rażąco narusza porządek prawny, a w szczególności gdy w tym czasie popełnił przestępstwo.

Dodatkowo w tych dwóch przypadkach sąd może, uwzględniając dotychczasowy przebieg próby, a w szczególności wykonanie nałożonych obowiązków, skrócić orzeczoną karę, nie więcej jednak niż o połowę.

We wszystkich sytuacjach, zarówno gdy zarządzenie wykonania kary jest obligatoryjne, jak i fakultatywne, nie może ono nastąpić później niż w ciągu 6 miesięcy od zakończenia okresu próby. Innymi słowy, w okresie próby skazany musi popełnić przestępstwo i musi wobec niego zapaść prawomocne orzeczenie skazujące. Po upływie tych 6 miesięcy sąd nie ma możliwości zarządzenia wykonania kary.

Podjęcie przez sąd, w okresie próby, postępowania w przedmiocie zarządzenia wykonania kary pozbawienia wolności, nie oznacza jeszcze, że wykonanie tej kary zostanie zarządzone. W takiej jednak sytuacji zalecany jest kontakt z obrońcą (adwokatem) w celu omówienia możliwych rozwiązań i podjęcia obrony. Jeśli znalazłeś się w takiej sytuacji, zapraszam do kontaktu.