Odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności – przesłanki

Kodeks karny wykonawczy przewiduje zarówno obligatoryjne, jak również zależne od uznania sądu możliwości odroczenia kary pozbawienia wolności. Zastosowanie tej instytucji prawa karnego wykonawczego możliwe jest jedynie w przypadku, gdy skazany nie rozpoczął jeszcze wykonywania kary pozbawienia wolności, a zatem przed stawieniem się przez niego w zakładzie karnym. W przypadku, gdy skazany już odbywa karę pozbawienia wolności, w grę wchodzić będzie przerwa w odbywaniu kary, o czym w odrębnym artykule.

Obligatoryjne odroczenie wykonywania kary pozbawienia wolności

W przypadku choroby psychicznej lub innej ciężkiej choroby uniemożliwiającej odbywanie przez skazanego kary pozbawienia wolności, sąd ma obowiązek odroczyć wykonanie tej kary do czasu ustania przeszkody. Mimo że przepis nie wskazuje jasno, że choroba ta musi dotyczyć skazanego, jest to oczywiste. Zresztą paragraf 2 art. 150 kkw niejako rozstrzyga ewentualne wątpliwości w tym zakresie, wskazując, że za ciężką chorobę uznaje się taki stan skazanego, w którym umieszczenie go w zakładzie karnym może zagrażać życiu lub spowodować dla jego zdrowia poważne niebezpieczeństwo. Reasumując, w przypadku gdy skazanego dotknęła choroba psychiczna lub inna ciężka choroba, której skutkiem może być co najmniej poważne niebezpieczeństwo dla zdrowia skazanego, w przypadku umieszczenia go w zakładzie karnym – sąd ma obowiązek, na wniosek skazanego (obrońcy), odroczyć wykonanie wobec niego kary pozbawienia wolności, pod warunkiem oczywiście, że skazany nie rozpoczął jeszcze jej wykonywania.

Nie każda choroba psychiczna stanowi podstawę do obligatoryjnego odroczenia wykonania kary, a taka, która uniemożliwi skazanemu zrozumienie istoty kary i poddanie się procesowi resocjalizacji.

Obligatoryjne odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności trwa do czasu ustania przeszkody. W orzeczeniu sąd ma jednak obowiązek wskazania konkretnej daty, co umożliwi podejmowanie dalszych decyzji w sprawie wykonania przez skazanego tej kary.

Fakultatywne odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności

Kodeks karny wykonawczy przewiduje możliwość udzielenia przez sąd odroczenia wykonania kary pozbawienia wolności z przyczyn podmiotowych (dotyczy kobiety ciężarnej lub osoby samotnie wychowującej dziecko i umożliwia  odroczenie wykonania kary na okres do 3 lat po urodzeniu dziecka) oraz przedmiotowych (umożliwiające odroczenie kary pozbawienia wolności na okres do roku, w przypadku zaistnienia przesłanek).

I tak, sąd może odroczyć wykonanie kary pozbawienia wolności w następujących przypadkach:

1. Gdy natychmiastowe wykonanie kary pociągnęłoby dla skazanego lub jego rodziny zbyt ciężkie skutki

Określenie „zbyt ciężkie skutki” stanowi klauzulę generalną, nieostrą, która będzie podlegać każdorazowo wnikliwej analizie i ocenie sądu orzekającego w sprawie o odroczenie kary.  To, czy dane okoliczności dotyczące skazanego lub jego rodziny stanowią w konkretnym przypadku „zbyt ciężkie skutki” natychmiastowego wykonania kary, zależą oczywiście od stanu faktycznego tej konkretnej sprawy. Może zdarzyć się bowiem tak, że to, co w innym przypadku zostało uznane przez sąd za okoliczności niewystarczające do zastosowania instytucji odroczenia kary pozbawienia wolności, w innym (a więc w realiach nawet nieco odmiennej sytuacji) będzie stanowić przyczynę wystarczającą – i odwrotnie. Przykładem może być brak możliwości kontynuowania nauki. W sytuacji gdy natychmiastowe osadzenie skazanego w zakładzie karnym uniemożliwiłoby skazanemu dokończenie pewnego etapu edukacji, który musiałby rozpoczynać od nowa po odbyciu kary – a do ukończenia tego etapu pozostał już niedługi okres – okoliczność ta może zostać uznana przez sąd za wystarczająco ważny powód, stanowiący właśnie „zbyt ciężki skutek” natychmiastowego osadzenia skazanego. Jeśli natomiast skazany dopiero rozpoczął naukę, raczej nie powinien liczyć na przychylność sądu – skazany będzie mógł rozpocząć edukację po odbyciu kary, a ta zawsze przecież wiąże się z pewną dolegliwością dla skazanego – w przeciwnym wypadku nie byłaby karą.

Katalog okoliczności mogących stanowić „zbyt ciężkie skutki” jest otwarty. W zależności od przypadku mogą to być najróżniejsze okoliczności. Często jest to konieczność zapewnienia innemu członkowi rodziny niezbędnej opieki bądź zgromadzenia środków na jego utrzymanie, czasem choroba skazanego inna niż wymieniona w art. 150 kkw. Jeśli jesteś zainteresowany konsultacją i uzyskaniem odpowiedzi na pytanie, czy okoliczności, w jakich się znajdujesz, mogą stanowić przyczynę odroczenia kary pozbawienia wolności, zapraszam do kontaktu. Pomogę w sporządzeniu wniosku o odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności oraz poprowadzę Twoją sprawę przed sądem.

2. Jeżeli liczba osadzonych w zakładach karnych lub aresztach śledczych przekracza w skali kraju ogólną pojemność tych zakładów

Odroczenia kary pozbawienia wolności z tej przyczyny nie udziela się skazanym, którzy dopuścili się przestępstwa z zastosowaniem przemocy lub groźby jej użycia, skazanym określonym w art. 64 § 1 lub 2 (recydywa szczególna podstawowa oraz recydywa szczególna wielokrotna) lub w art. 65 Kodeksu karnego (a więc w stosunku do sprawcy, który z popełnienia przestępstwa uczynił sobie stałe źródło dochodu lub popełnił przestępstwo, działając w zorganizowanej grupie albo związku mających na celu popełnienie przestępstwa oraz wobec sprawcy przestępstwa o charakterze terrorystycznym), a także skazanym za przestępstwa określone w art. 197-203 Kodeksu karnego, popełnione w związku z zaburzeniami preferencji seksualnych.

W obu powyższych przypadkach sąd może odroczyć wykonanie kary pozbawienia wolności na okres maksymalnie do 1 roku.

3. W stosunku do skazanej kobiety ciężarnej oraz osoby skazanej samotnie sprawującej opiekę nad dzieckiem

– w tym wypadku sąd może odroczyć wykonanie kary na okres do 3 lat po urodzeniu dziecka. Przypadek powyższy – na co wskazuje już nawet sama konstrukcja art. 151 1 kkw – już przez samego ustawodawcę uznany został za okoliczność mogącą stanowić dla skazanego lub jego rodziny „zbyt ciężkie skutki”. Jednocześnie w odróżnieniu od przypadków poprzednich, w tej sytuacji możliwe (choć wcale nie pewne) jest odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności na okres dłuższy, bo nawet do 3 lat.

Odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności może być udzielane skazanemu kilkukrotnie, przy czym okres łącznego odroczenia nie może przekroczyć 1 roku w przypadkach wskazanych w pkt 1 i 2 oraz 3 lat w przypadku określonym w pkt 3.

Co szczególnie istotne – w przypadku gdy okres łącznego odroczenia kary pozbawienia wolności trwał co najmniej 1 rok, a orzeczona kara nie przekracza 1 roku pozbawienia wolności – istnieje możliwość zwrócenia się do sądu z wnioskiem o warunkowe zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności. Możliwe jest zatem, nawet w przypadkach orzeczenia kary pozbawienia wolności, skazany nie będzie jej odbywał w zakładzie karnym.

Jeśli potrzebujesz pomocy w odroczeniu wykonania kary pozbawienia wolności, skontaktuj się z moją kancelarią.