W ostatnich latach często mamy do czynienia z sytuacją, że jedno z małżonków wyjeżdża do pracy za granicą i decyduje się już nie wracać do Polski. Jak w takim przypadku przeprowadzić rozwód np. z osobą mieszkającą na stałe w Wielkiej Brytanii, Irlandii albo w Niemczech? Na szczęście polskie prawo przewiduje taką możliwość.
Rozwód z osobą mieszkającą poza granicami kraju
Najistotniejsza jest informacja, że rozwód z osobą zamieszkującą poza granicami Polski, np. w Anglii czy Holandii, można przeprowadzić również w Polsce. Jest to możliwe także w przypadku, gdy oboje małżonkowie mieszkają poza granicami Rzeczpospolitej.
Zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego (art. 11031 § 2), rozwód musi odbyć się przed polskim sądem wówczas gdy: oboje małżonkowie mają polskie obywatelstwo oraz zamieszkują wspólnie w Polsce. W takiej sytuacji strony nie mają możliwości wyboru kraju, w którym chciałyby przeprowadzić rozwód, bowiem wyłącznie właściwym jest sąd polski.
Możliwe jest również orzeczenie rozwodu (oraz prowadzenie innych postępowań dotyczących spraw małżeńskich albo małżeńskich stosunków majątkowych) przez polski sąd, a więc prowadzenie postępowania przed polskim sądem i według prawa polskiego, w następujących sytuacjach:
• gdy oboje małżonkowie mieli ostatnie miejsce zamieszkania lub ostatnie miejsce zwykłego pobytu w Polsce, jeżeli jedno z nich nadal ma miejsce zamieszkania lub miejsce zwykłego pobytu w Rzeczypospolitej Polskiej;
• małżonek chcący uzyskać rozwód co najmniej od roku mieszka lub przebywa w Polsce;
• małżonek chcący uzyskać rozwód jest obywatelem polskim i co najmniej od sześciu miesięcy mieszka lub przebywa w Polsce;
• oboje małżonkowie są obywatelami polskimi.
W tym ostatnim przypadku nie ma znaczenia, czy małżonkowie zamieszkują nadal na terytorium RP, ani nawet czy którykolwiek z małżonków zamieszkuje na terytorium Polski. Te same zasady dotyczą również małżeńskich spraw niemajątkowych o unieważnienie małżeństwa, ustalenie istnienia lub nieistnienia małżeństwa i rozwód oraz separację na żądanie jednego z małżonków, a także spraw o charakterze majątkowym, tj. o alimenty czy o ustanowienie rozdzielności majątkowej. Jurysdykcja w sprawach małżeńskich obejmuje także kwestie związane z orzekaniem o władzy rodzicielskiej.
Przeprowadzenie sprawy rozwodowej z osobą zamieszkującą poza granicami jest możliwe nawet w przypadku niestawiennictwa stron i to mimo obowiązku przeprowadzenia dowodu z przesłuchania stron. Przeprowadzenie tego dowodu odbywać się będzie wówczas w ramach tzw. pomocy prawnej, przed konsulem właściwym ze względu na miejsce zamieszkania małżonka, z którym chcemy się rozwieść. Polskie prawo przewiduje również sytuację, w której nie znamy miejsca zamieszkania małżonka – w takim wypadku niezbędne jest ustanowienie kuratora dla osoby, której miejsca pobytu nie znamy.
Mieszkanie za granicą nie stanowi więc żadnej przeszkody do tego, by przeprowadzić rozwód w Polsce, a w wielu przypadkach przeprowadzenie rozwodu przed polskim sądem okazać się może łatwiejsze i tańsze niż w kraju obecnego miejsca zamieszkania.